Hamilelikte işe son verilmesi durumu iş yasasının 18. Maddesinde, iş sözleşmesinin feshedilmesi için geçerli bir neden oluşturmamaktadır. Aynı yasanın 5. maddesinde ise, “cinsiyet ayrımı olmayacağı gibi fiziksel, biyolojik ya da işin niteliğini etkilemeyecek sebepler zorunlu olmadıkça, bir işçiye gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı olabilecek farklı bir işlem yapılamaz” maddesi bulunmaktadır. Bu kanunların ihlal edildiğinde çalışan kadın, hakkı olan tazminat ve diğer hakları için talepde bulunabilir. Hamile kadın işten çıkarılabilir mi? Sorusu hamile çalışanlar için en önemli sorulardan biridir. Hamile çalışanlar hakkında merak edilenleri alt başlıklar halinde derledik.
Hamilelikte işten çıkarma, güncel yasalar ile birlikte daha nadir görülebilecek bir durum olduğu düşünülmektedir. Ancak hamilelikte işten çıkarılan kadınlar iş güvencesi kapsamında bulunuyorsa işe iade davası açma hakkına sahiptir. İş güvence kapsamında olmayan kadınların, hamilelik sebebiyle işten çıkarma fesih hakkının kötüye kullanılma durumundan dolayı, iki katı tutarında tazminat talep etmek hakları bulunmaktadır.
Hamile Kadının İşten Çıkarılması Durumunda Yapması Gerekenler
İşten çıkarılma durumunda hamile kadının sahip olduğu bazı haklar olduğu gibi, çocuk doğuran kadın da işten çıkarılır. Hamile veya çocuk doğuran kadınların çalışma hakları, genellikle performans düşüklüğü gibi bahanelerle sona ermektedir. Ancak bu bahaneler işverene iş kanununu feshetme hakkı vermemektedir. İşveren, genellikle düşük performans veya psikolojik baskı nedeniyle verimsizlik iddialarını kanıtlayamaz. Yasal izin alınan hamilelik ve doğum işlemleri için çalışan kadının yasal hakkı işveren tarafından devredilmediği için işveren bu nedenlerle işten çıkarmaya izin vermez. Bu delilin mahkemeye sunulmaması halinde veya mahkemenin ikna olmadığı hallerde işveren işçiye en az 4 aylık ücretinin ödenmesine karar verir. Mahkeme ayrıca işçiyi 1 ay içinde tazminatla işe iade etme yükümlülüğü de getirecek. Bu kurala uymayan işveren 4 aylık ücrete ek olarak 48 aylık tazminat ödemeye karar verir.
Çalışan kadın işe iade kurallarına taşımıyorsa, ihbar süresinin üç katına kadar hileli kasıt nedeniyle tazminat talep etme hakkına sahiptir. Çünkü hamileyken kıdem tazminatıyla bağlantılı olarak işçinin işten çıkarılmasına gerekçe olarak kullanılmaktadır. Kanuna göre, eşit muamele ilkesine karşı çıkan işveren, 4 aya kadar maaş ve işçinin işten çıkarılmasına kadar tazminat ödemek zorundadır. Hamilelik nedeniyle fesih tazminatı
, 2017 yılında benzer emsalleri olan mahkeme kararlarında yer almaktadır.
Hamilelik Nedeni İle İşten Çıkarılma ve İşsizlik Maaşı
Hamilelik nedeniyle işten kendi isteğiyle emekli olan kadınlar işsizlik parası alamazlar. İş sözleşmesinin işverenin isteği üzerine kendi iradesi dışında feshi sonucu işsizlik ödeneği alınır. Hamilelik nedeniyle işten ayrılma nedeniyle işsizlik maaşı alabilmek için işverenin işi sonlandırması gerekir.
İşsizlik maaşı alınabilmesi için kanuna göre şartlar şu şekildedir;
- Kanunun 17. maddesine göre iş akdi işveren tarafından feshedilmiş olmalı,
- Kanunun 24. maddesine göre çalışan haklı bir sebeple işten ayrılmış olmalı,
- Sağlık sorunları sebebiyle 1 haftadan fazla bir süre çalışamayan işçinin iş akdinin işveren tarafından feshedilmesi,
- İşyerinin el değiştirmesi gibi bir sebeple veya kapatılması, iflas edilmesi durumunda işsiz kalan çalışanlar işsizlik maaşına başvurmaya hak kazanacaklardır.
Bu şartlar dışında işsizlik maaşı için istifa edilmesi durumunda işsizlik maaşı için başvurular kabul edilmemektedir.
Hamilelik Nedeniyle İşten Ayrılan Çalışan Tazminat Alabilir Mi?
Hamilelik veya doğum nedeniyle işten ayrılan çalışanlar kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı almak için belirli kriterler vardır. Bu kriterlerden biri de işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesidir.
Hamilelik veya doğum nedeniyle işinden ayrılan kadın, başvurduğu işten kendi isteğiyle ayrılmış sayılır. İstifa edenlere kıdem tazminatı, hamilelik veya doğum nedeniyle istifa edenlere kıdem tazminatı ödenmez.Kıdem tazminatı sadece askerlik, emeklilik, evlilik gibi nedenlerle kazanılır.
Hamilelik Doğum İzni 2022
Sosyal Sigorta bünyesinde çalışan memur kadın çalışanların yasa gereği 8 haftası doğum öncesi, 8 haftası doğum sonrası olmak üzere toplamda 16 haftalık doğum izinleri vardır. Çalışan kadınlar doğum izinlerini hesaplarken dikkatli olmalı ve taleplerini de aynı şekilde yapmalıdır. Doğum izin süreleri genellikle 40 hafta üzerinden hesaplanmaktadır.
Tekil gebeliklerde toplam 16 hafta çalışmayan kadınlar genellikle 32. haftadan itibaren çalışamazlar. Bazı durumlarda doktor raporuna göre 37. haftaya kadar 5 hafta süreyle çalışma hakları vardır. Bu nedenle çalışan kadının doktorunun “işyerinde hamilelik sorunu olmadığını” tespit etmesi gerekir. Ve bu şekilde çalışan kadınlar doğumdan önceki son 3 hafta işyerlerinde çalışmaya devam edebilirler. Yasaya göre, hamile kadınların hamilelik sırasında kontroller için doğum izni vardır. Hamile kadınlar, gerekirse, sağlık durumunuza uygun bir şekilde doktor tarafından verilen hafif işler yapılabileceğine dair bir yazıyla çalışmalarına devam edebilir. 18 hafta sonunda çalışan hamile kadın, gerekli şartlar dikkate alınarak toplam 16 haftanın tamamlanması halinde 6 ay ücretsiz SSK doğum izni için hak kazanır. Bu doğum izninden sonra yıllık izin hakları dikkate alınmayacak ve bu yıllık izin dikkate alınmayacaktır.
Çalışanın çocuklarını bir yaşına kadar emzirebilmeleri için gün içinde 1,5 saat süt izni bulunmaktadır. Bu izin süresinin ayarlanması çalışan kadının tercihlerine göre kullanılır ve bu izin için kullanılan süre içinde çalışıyor sayılır.
Birden fazla bebek bekleyen çalışan kadınlarda için, Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından verilen 8 haftalık sürenin yerine, 10 haftalık olarak kullanılması sağlanmaktadır. Doğum iznine doktordan alınan rapor ile geç başlayan çalışan kadınların, kalan izin hakları sonraki izin hakkının üzerine eklenir. Hak kaybı yaşanmaz.
